Dzień Ormiański w Zamościu
W ramach obchodów 655-lecia ustanowienia Arcybiskupstwa Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego na Ziemiach Polskich w Zamościa 16 września 2023 r. odbył się Dzień Ormiański .
Podczas wydarzenia w pierwszej części odbyło się zwiedzanie Muzeum Zamojskiego i zapoznanie się historią Ormian w mieście Zamościu, następnie wszyscy uczestnicy spotkali się przy Chaczkarze -czyli ormiańskim krzyżu, gdzie odbyła się wspólna modlitwa, przy Chaczkarze, Przyjaźni pomiędzy narodami Ormiańskim i Polskim, który powstał 5 lat temu dzięki staraniom filantropa, założyciela Fundacji Polsko-Ormiańskiej dr. Arsena Ovsepyana. Podczas uroczystości zostało odczytane pismo arcypasterskie i pochwalne dla umiłowanego syna naszego i dziecięcia stolicy – matki świętego eczmiadzynu czcigodnego pana Arsena Ovsepyana w Warszawie, w Polsce nadające wysokie odznaczenie orderu ŚWIĘTEGO NERSESA SZMORHALEGO. Po modlitwie wszyscy zebrani mogli wysłuchać śpiewu Chóru Katedralnego Ormiańskiego we Lwowie „SAGHMOS”. Na zakończenie uroczystego spotkania przy Chaczkarze v-ce prezydent miasta Zamość Piotr Orzechowski i dr. Arsen Ovsepyana złożyli wieńce.
Piotr Orzechowski v-ce prezydent miasta Zamość – Szanowni państwo, bardzo serdecznie was wszystkich witam w Zamościu. To dla nas bardzo miła uroczystość, bardzo miła chwila . Chaczkar przy którym stoimy jest bardzo ważnym elementem naszego zespołu staromiejskiego. Wiemy , że ten Chaczkar – ormiański krzyz powstał na pamiątkę bytności Ormian w naszym mieście i była to obecność znamienna, znakomita, ponieważ Ormianie przybyli od samego początku, kiedy kanclerz wielki koronny hetman Jan Zamoyski postanowił utworzyć nie tylko potężną Twierdzę, nie tylko ważny ośrodek militarny, ale również istotny ośrodek kupiecki, handlowy i swój wzrok skierował w kierunku Ormian. Zaprosił kupców ormiańskich i dał im szerokie przywileje, mógł funkcjonować kościół i właśnie jest to miejsce przy którym stoimy.
,,Jako założyciel Fundacji Polsko – Ormiańskiej jest mi niezmiernie miło powitać was w miejscu, w którym równo 5 lat temu staną Chaczkar pomiędzy narodami Ormiańskim i Polskim – powiedział dr. Arsen Ovsepyana W Polsce jest wiele Chaczkarów , każdy z nich ma swoją niezwykłą historię i ogromną ważność dla nas Ormian. Chaczkar, przy którym dzisiaj stoimy ma wyjątkowe znaczenie dla Ormian mieszkających w Polsce od pokoleń. Dzisiaj w ramach obchodów 655-lecia ustanowienia Arcybiskupstwa Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego na Ziemiach Polskich cieszę się , że mogę powitać tak liczną grup młodych przedstawicieli naszej mniejszości narodowej. Część z nich urodziło się w Polsce , ma Polskie obywatelstwo i wywodzi się z mieszanych rodzin, a część z nich pochodzi z nowej emigracji.. Drodzy moi , młode pokolenie niezmiernie ważne byście nigdy nie zapomnieli jakie macie korzenie i historię. Dorastając w Polsce powinniście być dobrymi obywatelami tego kraju oraz zawsze działać dla dobro narodu Ormiańskiego”
Na godz.18:30 zaplanowano koncert muzyki Ormiańskiej w wykonaniu zespołu NAY na scenie przy Ratuszu.
Patronat honorowy – Ambasada Republiki Armenii w Polsce, Komisarz ds. Diaspory Republiki Armenii Gość Honorowy – Prymas Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego w Polsce J.E. Biskup Markos Howhannisjan, Honorowy Konsul Armenii w Polsce Hraczja Bojadzjan.
Muzeum Zamojskie mieści się w zespole kamienic mieszczańskich wzniesionych w 1 połowie XVII wieku w północnej pierzei Rynku Wielkiego, z zachowanymi oryginalnymi detalami wystroju wnętrz i elewacji. Ich właścicielami byli Ormianie, którzy osiedlali się w Zamościu od 1585 roku, na mocy przywileju wydanego przez Jana Zamoyskiego.
16 września 2018 r. w miejscu istnienia dawnego kościoła ormiańskiego w Zamościu od strony ul. Łukasińskiego ustawiono i dokonano uroczystego błogosławieństwa Chaczkara – pomnika upamiętniającego pobyt Ormian w Zamościu.
Chaczkar – “kamień krzyżowy” jest tradycyjną formą upamiętniania ważnych wydarzeń historycznych oraz osób zmarłych w kulturze ormiańskiej. Jego geneza wywodzi się od starożytnych obelisków, które po wprowadzeniu chrześcijaństwa w IV wieku zaczęto ozdabiać krzyżami. Obeliski uzyskały najpierw formę płaskorzeźbionych stalli, a od połowy IX wieku zastąpiły je płyty kamienne zdobione płaskorzeźbionymi krzyżami i motywami roślinnymi o symbolice Drzewa Życia. Największy rozkwit sztuka rzeźbienia chaczkarów osiągnęła w okresie XII-XIV wieku. Wówczas to filigranowe plecionki kute w masywnych płytach tufu wulkanicznego lub bazaltu zaczęły przypominać misterny haft.
Na terenie Rzeczypospolitej chaczkary były na ogół skromniejsze i wykonywane z lokalnych kamieni. Nieliczne historyczne płyty nagrobne i krzyże wotywne zachowały się jedynie w Kamieńcu Podolskim i w katedrze ormiańskiej we Lwowie. W ostatnich latach na terenie Polski powstało wiele chaczkarów ustawianych w miejscach związanych z kulturą ormiańską i upamiętniających pobyt Ormian w Polsce, m.in. w Krakowie, Lublinie, Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Elblągu, Gliwicach. Zamojski chaczkar należy do najokazalszych i najpiękniejszych w Polsce.
