Historyczne wydarzenie w Zamościu – pierwszy akt lokacyjny wraca do Zamościa
Archiwum Państwowe w Zamościu przygotowuje fantastyczną można by powiedzieć historyczną rzeczy dla miasta i mieszkańców Zamościa.
1 lipca tego roku w Zamościu odbędzie się ogólnopolska konferencja naukowa zatytułowaną ,, Powrót do domu akt lokacyjny Zamościa 10 kwietnia 1580 roku ” i jak nazwa wskazuje dotyczy to aktu lokacyjnego Zamościa, który został niedawno odnaleziony w zasobie Archiwum Narodowego w Krakowie.
Konferencja odbędzie się w zamojskim Ratuszu w sali Consulatus o godz.11,00, podczas której dyrektor Archiwum Państwowego w Krakowie dr hab. Wojciech Krawczuk przekaże na ręce dyrektora Archiwum Państwowego w Zamościu dr Jakuba Żygawskiego pierwszy akt lokacyjny miasta.
O historii odnalezienia tego aktu – oryginału opowiedziała nam pani Ewelina Nawrocka z Archiwum Państwowego w Zamościu.
Jest to bardzo niesamowita historia, ponieważ po raz ostatni akt został określony jako w ogóle dostępny koło 1879 roku, i było to w Lublinie. Po tym czasie, po prostu jakby zniknął. Nikt nie wiedział co się z nim stało i właściwie każdy uznał że akt już przepadł. Mieliśmy już tyle zawieruch wojennych, że nikt nie wierzył, że tak naprawdę ten dokument mógł gdzieś przetrwać. W ubiegłym roku kierownik III oddziału w Archiwum Państwowym w Krakowie pan Korolewicz podczas sprawdzania zasobów, za które odpowiada czyli pergaminów sprawdził wszystkie 1400 i zwrócił uwagę na jeden dokument, który był zatytułowany jako Zamoście nad Wieprzem i nigdzie nie było informacji skąd ten dokument przybył. Bo zazwyczaj archiwa mają informację, kto to przekazuje czy zostało zakupione czy jest to darowizna a w tym przypadku była po prostu pusta kolumna. Sprawdził czym jest ten dokument, sprawdził informacje w Google, bo to teraz jest najszybszy sposób sprawdzania i od razu było wiadomo – akt lokacyjny. W pierwszej chwili nie do końca wiedział o co chodzi, ponieważ akt lokacyjny Zamościa jeden jest, a tu się okazuje że jest jeszcze jeden, starszy. Nie jest duża różnica, ale jednak jest. To niesamowite odkrycie, ponieważ jest to pierwszy dokument, który świadczy o tym, że miasto Zamość powstaje i jest to z inicjatywy samego kanclerza hetmana Zamoyskiego i widnieje data właśnie 10 kwietnia kiedy tak naprawdę akt ten powstał i została ta idea przetworzona, Kanclerz pojechał do króla Stefana Batorego i król zatwierdził ideę powstania miasta Zamościa i nadał przywileje.
Ten dokument – pierwszy jest najważniejszy, ponieważ podaje informację, że to jest wola hetmana Jana Zamoyskiego i tak naprawdę wystarczyła wola żeby zostało to zatwierdzone. Król Stefan Batory nie widział przeszkód dla powstania miasta i dlatego tak szybko zostało to zatwierdzone drugim aktem, który obecnie znajduje się w Muzeum Zamojskim.
Po drugiej stronie dokumentu jest taka jedyneczka rzymska, która potwierdza że jest to pierwszy dokument, który Jan Zamoyski w ogóle stworzył dotyczący powstania miasta. Wcześniejszych nie było, czyli jego własną rękę napisane z tyłu , ze ta pieczątka jest troszkę inna ponieważ jest to typowo prywatne pismo kanclerza którego wcześniej nie udostępniał. Akt lokacyjny jest zachowany świetnym stanie.
