Zamojska droga do wolności na wystawie
Od najbliższej niedzieli (30 września) w salach wystaw czasowym Muzeum Zamojskiego przy ul. Ormiańskiej oglądać będzie można wyjątkową wystawę przygotowaną z okazji 100-lecia niepodległości pt. “Zamojska droga do wolności. Listopad 1918 roku w Zamościu”
Otwarcie wystawy zaplanowano na godz. 13. Oglądać ją będzie można do grudnia br.
„Zamość był jednym z tych miast, które aktywnie włączyły się w proces odradzania się ojczyzny. Pierwszym akcentem były manifestacje patriotyczne przeprowadzone 13 i 15 X 1918 r. Współorganizował je Maciej Rataj (1884-1940), nauczyciel w Gimnazjum Męskim w Zamościu, później – w Odrodzonej Polsce – poseł i marszałek Sejmu. 15 X 1918 r. ukazała się w Zamościu odezwa wzywająca do organizowania się młodzieży i zachęcająca też do wstępowania w szeregi Straży Obywatelskiej i Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Właśnie na POW spoczął ciężar akcji bezpośredniej, wyrażającej się m.in. w opanowaniu koszar zamojskich 1 XI 1918 roku. Komendantem obwodu POW był Zygmunt Pomarański (1898-1941). W końcu października bez przeszkód prowadzono już zakup broni dla Straży Obywatelskiej. 2 XI 1918 r. ze schodów ratusza zamojskiego przemawiał do ludności zgromadzonej na Rynku Wielkim, dyrektor Seminarium Nauczycielskiego w Zamościu, Tadeusz Mikułowski (1884-1944). Wydano również odezwę do mieszkańców powiatu. Komendantem POW w Zamościu został Zygmunt Brochwicz-Lewiński, a starostą Adam Sajkiewicz (1874-1941). Bezpośrednio po rozbrojeniu Austriaków w Zamościu, objął władzę Tymczasowy Komitet Powiatowy, reprezentujący wszystkie grupy społeczne i opcje polityczne w mieście. W jego składzie znaleźli się: ksiądz Józef Dąbrowski, Tadeusz Czernicki, Jan Emeryk, Adam Sajkiewicz, Edward Stodołkiewicz, Karol Fiszhaut i Jerzy Kopczyński. Tymczasowy Komitet Powiatowy rozpoczął organizację administracji miejskiej i powiatowej. Przejściowo musiał on jednak przekazać władzę wysłannikowi Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej, powołanego 7 XI 1918 roku w Lublinie, Stanisławowi Dziubie. Wobec rozwiązania Tymczasowego Rządu lubelskiego, władza w Zamościu i powiecie, od 11 XI 1918 roku, ponownie przeszła w ręce Tymczasowego Komitetu Powiatowego i sprawowana była do początków 1919 roku. Zamość był miastem, które jako jedno z pierwszych na ziemiach, odradzającej się Polski po 123 latach, uwolnione zostało spod władzy zaborcy i okupanta austriackiego.
Wystawa „ZAMOJSKA DROGA DO WOLNOŚCI – LISTOPAD 1918 ROKU W ZAMOŚCIU” w Muzeum Zamojskim podkreśla przede wszystkim wysiłek społeczeństwa Zamościa i jego najbliżej okolicy w dziele odradzania Ojczyzny w 1918 roku. Obok zaprezentowania najważniejszych faktów związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości i drogi ku wolności w latach I wojny światowej. Wystawa przedstawia osoby, które swoimi działaniami przyczyniły się do uwolnienia Zamościa spod władzy zaborczej. Na wystawie zgromadzono eksponaty ze zbiorów Muzeum Zamojskiego w Zamościu m.in.: pamiątki z okresu Odzyskania Niepodległości (medale, medaliony, monety banknoty, plakiety, odznaki i odznaczenia, druki ulotne, afisze, plakaty, karty pocztowe, opracowania książkowe powstałe w latach 1916-1918 oraz malarstwo, grafikę, rzeźby, przedmioty rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, płyty i tablice pamiątkowe, poświęcone wydarzeniom tych lat.”
oprac. dr Jacek Feduszka
Wystawie towarzyszyć będzie cykl wykładów – szczegóły na plakacie poniżej
