Tajemnice polskich barw narodowych

Tajemnice polskich barw narodowych…
– „Rozmawiamy dzisiaj 6 lutego, w przededniu 189 rocznicy pierwszego oficjalnego dokumentu ustanawiającego biel i czerwień barwami narodowymi Polaków.

Generalnie zimowe klimaty powstania listopadowego i styczniowego sprzyjały identyfikacji narodowej Polaków. Obchody rocznicowe trochę zdominował jednak temat odmowy zakupu przez resort kultury od komornika, Dworu w Białej Wielkiej w gminie Lelów pod Częstochową, który należał do autora barw narodowych Walentego Zwierkowskiego. „Walczymy” o zlokalizowanie w pałacu Muzeum Barw Narodowych i Flagi Polski. Dalej stosowne pisma wysyłamy do najważniejszych osób w kraju: Prezydenta, Premiera, Marszałków Sejmu i Senatu, posłów i senatorów, Marszałka Województwa Śląskiego. I jeszcze proszę zauważyć, data i wydarzenie zupełnie niewidoczne w przestrzeni medialnej Rzeczypospolitej! Niestety w szkołach nie ma zalecenia aby uczeń znał na pamięć jedno jedyne zdanie, które legło u podstaw naszych barw narodowych: „kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego to jest kolor biały z czerwonym”. Będę o tym wspominał podczas wykładu w Bełżcu”

– mówi Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu.
Janek Cios:  – Pozostając w tym zimowym klimacie rozmowy. Powstanie listopadowe i ważna data w historii polskich barw narodowych, 7 lutego 1831 roku…
Marek Kwiecień: – To 189 lat temu wszystko się zaczęło i dało początek. Sejm uchwalił na wniosek Walentego Zwierkowskiego, że kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. Jeszcze raz dodam. Smutne… data i wydarzenie zupełnie niezauważone w przestrzeni publicznej państwa!
W dniu 7 lutego 1831 roku w toku trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego, podjął uchwałę:
„Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią:
Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.”
Ta ustawa była pierwsza, która normowała kwestie polskich barw narodowych i w zgodzie z prawidłami heraldyki odwoływała się do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odwoływałem się do Unii w Krewie (14.08.1385r.) gdzie powstało nowe państwo i ten fakt trzeba było uwidocznić w nowym herbie. Samotny dotąd Orzeł Biały na czerwonym tle tarczy herbowej dostał sąsiedztwo litewskiej Pogoni — to jest białego jeźdźca na białym koniu, także na czerwonej tarczy herbowej.
Podsumowując: biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych.
Janek Cios: – Na fladze biel jest u góry, ponieważ…
Marek Kwiecień: Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Ważne, pochodzą nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Ten herb symbolizował Rzeczypospolitą przez ponad 500 lat…
Janek Cios: Zapytam jeszcze o wspomniany dzisiaj pałac i Walentego Zwierkowskiego…
Marek Kwiecień: MKiDN odmówiło zakupu przez resort od komornika Dworu w Białej Wielkiej w gminie Lelów pod Częstochową, który należał do autora barw narodowych Walentego Zwierkowskiego. Pałac wybudowany w XVIII wieku dla rodziny Zwierkowskich jest w ruinie. Sam major Zwierkowski wycofał się ze służby czynnej po odniesieniu rany w bitwie pod Wagram a po klęsce Napoleona osiadł na roli w majątku Biała Wielka (1815-32). Podczas obrad Sejmu powstania listopadowego złożył wniosek, o kokardzie biało-czerwonej. „Mam zaszczyt proponować kokardę narodową, złożoną z koloru czerwonego i białego na znak, iż Orzeł biały w czerwonem polu jest herbem odradzającej się naszej Ojczyzny” – uzasadniał Walenty Zwierkowski. Udało mu się przekonać posłów. Sejm przyjął uchwałę, że: „Kokardę Narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym”.
Po powstaniu listopadowym Zwierkowski wyemigrował do Paryża, a pałac kupiła rodzina Schuetzów. Zmarł 15 grudnia 1859 w Paryżu. Nie mamy wątpliwości- Polskie Towarzystwo Weksylologiczne i Leszek Rodziewicz, pomysłodawca, że w pałacu w Białej Wielkiej powinno powstać Muzeum Barw Narodowych i Flagi Polski.

Janek Cios: Dopytam o edukacyjny wymiar takich spotkań…
Marek Kwiecień: Myślę, że do naszych barw narodowych jesteśmy przywiązani. Podczas świąt państwowych i narodowych z każdym rokiem w oknach i na balkonach pojawia się coraz więcej flag biało – czerwonych. Coraz poprawniej eksponowane są barwy narodowe. Trzeba o nie dbać, ponieważ to właśnie przez nie jesteśmy identyfikowani na zewnątrz!!!
Aby uniknąć powyższych błędów podnosząc, opuszczając lub eksponując flagę Rzeczypospolitej Polskiej powinniśmy pamiętać, że:
– powszechny i najczęściej pojawiająca się nieprawidłowość, na fladze nie wolno umieszczać ani przyczepiać do niej żadnego napisu, znaku, litery, słowa, liczby czy jakiegokolwiek rysunku. Flaga nie jest tablicą informacyjną;
– flaga powinna być tak eksponowana, aby nie dotykała podłoża, podłogi lub nie była zamoczona w wodzie;
– jeżeli flaga zaplącze się dookoła drzewca, trzeba ją rozplątać;
– flaga powinna być zabezpieczona przed zniszczeniem, zerwaniem lub upadkiem na ziemię;
– podczas ulewy lub przy bardzo silnym wietrze flagę nie powinna być eksponowana, należy opuścić lub jeżeli musi być eksponowana należy zadbać, aby nie uległa zniszczeniu lub zerwaniu;
– flaga powinna być podnoszona na maszt w sposób energiczny, a tempo podnoszenia flagi należy dostosować do czasu wykonywania hymnu (jednocześnie zacząć i skończyć);
– jeżeli flaga RP jest eksponowana na pojeździe, powinna być umieszczona po jego prawej stronie;
– jeżeli flaga jest eksponowana na podium mówcy, powinna znajdować sie na prawo od mówcy zwróconego twarzą do słuchaczy;
– instytucja odpowiedzialna za organizację obchodów, podczas których używane są flagi z papieru, powinna zapewnić odpowiednie warunki do ich zebrania po zakończeniu uroczystości oraz odpowiedniego zniszczenia (niepubliczne spalenie);
– flagi nie powinny być wyrzucane do śmietnika ani rzucane na ziemię;
– należy pamiętać, że flaga, którą chcemy eksponować, musi być czysta, niepostrzępiona, a jej barwy nie mogą być wyblakłe;
– pamiętajmy, że flaga lub barwy wywieszane „do góry nogami” nie symbolizują już państwa polskiego;
– trzeba zwracać uwagę na właściwą kolejność barw, jeżeli umieszczane są pionowo, kolor biały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu.
Janek Cios: A co z umieszczaniem nazw miejscowości na barwach narodowych…
Marek Kwiecień: Powszechny stał się zwyczaj umieszczania na barwach narodowych nazw miejscowości, z których przyjeżdżają kibice na zawody sportowe np. skoki narciarskie. Rekomendujemy, jako Polskie Towarzystwo Weksylologiczne aby nie naruszać zasad. Napisy mogą być na barwach narodowych a nie na biało – czerwonej fladze RP o proporcji 5:8! Dodam, edukacyjny wymiar takich jak dzisiaj spotkanie w Bełżcu pomaga unikać błędów. To dobry kierunek…
Janek Cios: Bardzo dziękuję za rozmowę.
Marek Kwiecień: Dziękuję także