Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

Podtrzymajmy wypracowaną ważną tradycję i eksponujmy najpopularniejszy symbol narodowy, flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej.

Święto ustanowione zostało przez polski parlament 20 lutego 2004 roku z inicjatywy Leszka Rodziewicza. Pomaga upowszechniać wiedzę o symbolach narodowych, ich historii, zasadach używania przez obywateli i instytucje publiczne. Podniosłe zadanie ale niestety, tego roku też zasygnalizuję – w szkołach ciągle nie ma zalecenia aby uczeń znał na pamięć jedno jedyne zdanie, które legło u podstaw naszych barw narodowych: „ Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego to jest kolor biały z czerwonym”

– mówi Marek Kwiecień,
wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu, Ambasador “Dobrej Flagi”.

Janek Cios:  – Pozostając w tym klimacie rozmowy może warto rozbudować tą myśl. Ważna data w historii polskich barw narodowych, 7 lutego 1831 roku bo…
Marek Kwiecień: – Sejm 193 lat temu, uchwalił na wniosek Walentego Zwierkowskiego, że kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. Smutne i proszę zauważyć przy okazji naszej rozmowy. Wnioskodawca, Walenty Zwierkowski jest zupełnie nie zauważony w dzisiejszej Rzeczypospolitej. Nie ma nawet swojej ulicy a i dworek w Białej Wielkiej gm. Lelów woj. śląskie w którym mieszkał ulega ruinie. W dniu 7 lutego 1831 roku w toku trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego, podjął uchwałę:

„Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią:

Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.”

Ta ustawa była pierwsza, która normowała kwestie polskich barw narodowych i w zgodzie z prawidłami heraldyki odwoływała się do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odwoływała się do Unii w Krewie (14.08.1385r.) gdzie powstało nowe państwo i ten fakt trzeba było uwidocznić w nowym herbie. Samotny dotąd Orzeł Biały na czerwonym tle tarczy herbowej dostał sąsiedztwo litewskiej Pogoni — białego jeźdźca na białym koniu, także na czerwonej tarczy herbowej.
Podsumowując: biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Pochodzą jednak nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła.

Janek Cios:  – Święto flagi wybrano ze względu na fakt, iż w dniu 2 maja 1945 roku w Berlinie Polacy podnieśli polską flagę na Kolumnie Zwycięstwa?
Marek Kwiecień: – Oj, raczej przypadkowa, zwykła zbieżność dat..

Janek Cios:  – Dopytam jeszcze. To prawda, że nasze barwy narodowe zostały uznane za narodowe w pierwszą rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1792 roku?
Marek Kwiecień: – Takie stwierdzenia często padają. Często ta majowa data jest upowszechniana w przestrzeni publicznej. Wymaga ten fakt wyjaśnienia. Obchody pierwszej rocznicy uchwalenia Ustawy Rządowej związane były z położeniem kamienia węgielnego pod budowę Świątyni Opatrzności w dniu 3 maja 1792 roku. Ponieważ miało to się odbyć w święto św. Stanisława organizatorzy uzyskali zgodę od Ojca Świętego przeniesienie z dnia 8 maja na dzień 3 maja liturgiczne święto św. Stanisława. Zaapelowali do Pań o przywdzianie białych sukien i szarf w barwach wstęgi orderu św. Stanisława to jest w barwach pąsowych / czerwonych!

Janek Cios:  – Pozostańmy w tym edukacyjnym i oświatowym klimacie. Jak najmłodsi Polacy, jak dzieci poznają symbole narodowe, w tym flagę Rzeczypospolitej?
Marek Kwiecień: – Janku dzięki za pytanie! Polska edukacja nie ma w tym temacie kompleksów! To ważny element określający, skąd jesteśmy. Zgodnie z podstawą programową na zakończenie edukacji wczesnoszkolnej, czyli nauki w klasach I-III szkoły podstawowej, uczeń już zna i śpiewa hymn narodowy z pamięci, zna godło i barwy narodowe. Potwierdzam ten fakt podczas spotkań. Budujący przykład! Ale i starsi uczniowie, grona pedagogiczne poszukują innych sposobów pozyskania i przekazu wiedzy, stąd liczne spotkania moje w Kaczórkach, Krasnobrodzie, Józefowie czy Zamościu.

Janek Cios: – Dopytam jeszcze o edukacyjny wymiar takich spotkań…
Marek Kwiecień: – Myślę, że do naszych barw narodowych jesteśmy przywiązani. Podczas świąt państwowych i narodowych z każdym rokiem w oknach i na balkonach pojawia się coraz więcej flag biało – czerwonych. Coraz poprawniej eksponowane są barwy narodowe. Trzeba o nie dbać, ponieważ to właśnie przez nie jesteśmy identyfikowani na zewnątrz!!!

Nie zaszkodzi jednak przypomnieć kilka zasad. Aby uniknąć błędów podnosząc, opuszczając lub eksponując flagę Rzeczypospolitej Polskiej powinniśmy pamiętać, że:

– powszechny i najczęściej pojawiająca się nieprawidłowość, na fladze nie wolno umieszczać ani przyczepiać do niej żadnego napisu, znaku, litery, słowa, liczby czy jakiegokolwiek rysunku. Flaga nie jest tablicą informacyjną;
– flaga powinna być tak eksponowana, aby nie dotykała podłoża, podłogi lub nie była zamoczona w wodzie;
– jeżeli flaga zaplącze się dookoła drzewca, trzeba ją rozplątać;
– flaga nie może służyć jako nakrycie stołu lub opakowanie jakiegoś przedmiotu;
– flaga powinna być zabezpieczona przed zniszczeniem, zerwaniem lub upadkiem na ziemię;
– podczas ulewy lub przy bardzo silnym wietrze flagę nie powinna być eksponowana, należy opuścić lub jeżeli musi być eksponowana należy zadbać, aby nie uległa zniszczeniu lub zerwaniu;
– flaga powinna być podnoszona na maszt w sposób energiczny, a tempo podnoszenia flagi należy dostosować do czasu wykonywania hymnu (jednocześnie zacząć i skończyć);
– jeżeli flaga RP jest eksponowana na pojeździe, powinna być umieszczona po jego prawej stronie;
– jeżeli flaga jest eksponowana na podium mówcy, powinna znajdować sie na prawo od mówcy zwróconego twarzą do słuchaczy;
– instytucja odpowiedzialna za organizację obchodów, podczas których używane są flagi z papieru, powinna zapewnić odpowiednie warunki do ich zebrania po zakończeniu uroczystości oraz odpowiedniego zniszczenia;
– flagi nie powinny być wyrzucane do śmietnika ani rzucane na ziemię;
– należy pamiętać, że flaga, którą chcemy eksponować, musi być czysta, niepostrzępiona, a jej barwy nie mogą być wyblakłe;
– pamiętajmy, że flaga lub barwy wywieszane „do góry nogami” nie symbolizują już państwa polskiego;
– trzeba zwracać uwagę na właściwą kolejność barw, jeżeli umieszczane są pionowo, kolor biały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu.

Janek Cios: – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej i zobowiązanie..
Marek Kwiecień: Zobowiązanie do poprawnej ekspozycji flagi państwowej i… nade wszystko, pokazania flagi państwowej biało –czerwonej w przestrzeni publicznej Rzeczypospolitej. Biało- czerwonej, tylko i aż, bowiem w polskim ustawodawstwie flagą państwową nazwano zarówno flagę biało-czerwoną, jak i biało-czerwoną z godłem Rzeczypospolitej Polskiej.

Janek Cios:  – Czy to prawda, że nie umiemy podnosić i eksponować flagi państwowej?
Marek Kwiecień: Istotne jest że Polacy coraz chętniej eksponują flagi. Teraz najczęściej barwy biało- czerwone oglądamy na szalikach, koszulkach i twarzach kibiców oraz proporcach niesionych podczas manifestacji wszelkiej maści. Powoli przyswajamy sobie prawo i przede wszystkim potrzebę ich prezentowania. Ale to jest pierwszy etap. Kolejnym jest wrażliwość na szczegóły. Jest dobrze, ale… A zasady są jasne: flaga państwowa ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Tak jest na całym świecie. Po układzie flag poznamy, w jakim jesteśmy kraju. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej określone zostały w art. 28 Konstytucji RP oraz w ustawie o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych z dnia 31 stycznia 1980 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 235, z późn. zm.).

I jeszcze zwrócę uwagę na ekspozycję pionową baneru / flagi samorządowej Zamościa. Jest tu duża dowolność i brak poprawności!. Ustawodawca flag państwowych podpowiada jak eksponować pionowo inne flagi np. flagę Zamościa. Podpowiadam, ekspozycja pionowa flagi / baneru Zamościa…

Janek Cios: – Proporcje flagi państwowej 5:8 są charakterystyczne dla Polski?
Marek Kwiecień: Jeśli używamy określenia flaga, to należy pamiętać o proporcjach. Flaga państwowa Rzeczypospolitej wymaga ściśle określonych proporcji: 5:8. Nie jest ważne, ile ma centymetrów, ważne są proporcje. 5:8 to oficjalna proporcja flagi polskiej i tylko taką można eksponować w urzędach i indywidualnie. Jeżeli kupujemy biało – czerwoną o wymiarach 112 cm na 70 cm – to jest to polska flaga. Ale jeśli jej wymiary są np.110 cm na 75 cm, to nie mamy flagi, tylko szarfę, materiał w narodowych barwach. Powinniśmy dostrzegać te szczegóły!

Janek Cios: Proporcje znamy a barwy. Dopytam o kolejność ekspozycji…
Marek Kwiecień: Proszę zwracać uwagę na właściwą kolejność barw, czyli biel u górze i czerwień na dole, pasy poziome o równej szerokości. A w przypadku pionowego eksponowania flagi trzeba pamiętać, że kolor biały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. I jeszcze dodam… modne ostatnio, często stosowane i zapowiadane na Dzień Flagi RP 2024, w Zamościu – niesienie szerokich i bardzo długich wstęg, materiału o barwach narodowych. W takim przypadku jej pas biały musi być po lewej stronie dla patrzących na czoło pochodu!

Janek Cios: …a gdy flaga którą eksponujemy wypłowiała albo podarła się… Wyrzucić do śmietnika?
Marek Kwiecień: …na to jest tylko jeden sposób – flagę należy spalić, ale… nie publicznie. Nie wyrzucać do śmietnika. Również flagi z papieru, używanej podczas różnego rodzaju uroczystości np. 2 czy 3 maja na Rynku Wielkim w Zamościu. Aby Zamościanom umożliwić w godny sposób pozbycia się zniszczonej flagi od 2 maja 2012 roku w Zamojskim Ośrodku Informacji Historycznej i Turystycznej, Ratusz – Rynek Wielki 13 i Muzeum Zamojskim ul. Ormiańska 30 można ją wrzucić do skrzyni flagowej z napisem „USUWANIE FLAGI” – „FLAG DISPOSAL”. Również w Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego ul. Kamienna 20. „Skrzynia flagowa” to oficjalna nazwa stosowana przez Polskie Towarzystwo Weksylologiczne. Upowszechniamy ideę skrzyń flagowych.

Janek Cios:- Sprawdzałem dzisiaj zawartość skrzyń i jest kilkanaście zniszczonych flag…
Marek Kwiecień:– 2 maja, tak jak w latach ubiegłych harcerze zamojskiego hufca ZHP pobiorą je i niepublicznie spalą!

Janek Cios: Dopytam jeszcze o umieszczanie nazw miejscowości na flagach państwowych…
Marek Kwiecień: Jest to swego rodzaju nietakt. Powszechny stał się zwyczaj umieszczania na flagach państwowych nazw miejscowości, z których przyjeżdżają kibice na zawody sportowe np. skoki narciarskie. Polskie Towarzystwo Weksylologiczne rekomenduje, aby jednak nie naruszać zasad.
Mogą to być barwy narodowe a nie flagi państwowe Rzeczypospolitej o proporcji 5:8!!!!. Przy okazji tego zagadnienia, spostrzeżenie. Spostrzeżenie wynikające z naszej rozmowy i merytoryczna uwaga. Flagi się podnosi i opuszcza ( względnie – zrywa, jak flagi sygnałowe w marynarce wojennej ), natomiast na budynkach flag się nie wywiesza lecz eksponuje. …i już na koniec naszej rozmowy. Zachęcam do majówkowej akcja Biura Programu „Niepodległa” #mojaflaga. Są podstawowe informacje o flagach państwowych Rzeczypospolitej Polskiej i bezpłatne plansze informacyjne do pobrania. Ciekawy i ważny projekt. Polecam!

Janek Cios: Bardzo dziękuję za rozmowę. Dużo zdrowia. Zdrowiej, bo będzie brakowało
Twojego wykładu ubogacającego zamojską Majówkę A.D. 2024.
Foto: Janek Cios / archiwum prywatne Marek Kwiecień