25 lat flagi miejskiej Zamościa – rozmowa o jej powstaniu i eksponowaniu

10 września 202019 listopada 2020 Janek Cios - Życie Zamościa Brak komentarzy jubileusz, Rynek Wielki w Zamościu, uroczystości, zamość

Znaków miejskich może być wiele, ale podstawowymi znakami, godłami terytorialnymi, są herb, flaga i pieczęć. Obok tych wymienionych znaków urzędowych może funkcjonować także logo promocyjne, a nawet wiele innych logo

-mówi Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu, Ambasador “Dobrej Flagi

Janek Cios: – …
Marek Kwiecień: – Janku, logo obok, nie zamiast!!!!

Janek Cios: – rozmawiamy 8 września 2020r.
Marek Kwiecień: – 8 września 1995 roku flaga Zamościa po raz pierwszy została wyeksponowana na ratuszu jako wynik przyjętej tydzień wcześniej uchwały Rady Miejskiej w Zamościu. Autorem weksylium Zamościa jest Jacek Skorupski. Znamienita postać, jeden z czołowych na świecie weksylologów. Autor wielu prac z zakresu weksylologii a przede wszystkim flag miejskich. Z Jackiem Skorupskim spotkamy się 10 września podczas świątecznego podniesienia weksylium Zamościa na maszt w 25 rocznicę uchwalenia flagi Zamościa.

Janek Cios: Powróćmy do początków powstania flagi Zamościa?
Marek Kwiecień: Podkreślę jeszcze raz ogromna rola Jacka Skorupskiego i rodzącego się 25 lat temu środowiska Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego.
“Na początku lat 90. wiedza o weksyliach lokalnych – samorządowych była w Polsce bardzo rozproszona. Jako sekretarz PTW napisałem do wszystkich miast w Polsce list z prośbą o informacje, czy miasto ma lub miało flagę. Efektem tej korespondencji było kilkaset odpowiedzi. W zdecydowanej większości miasta informowały, że nie miały i nie mają flagi. Kilka nadesłało – nie znane nam wcześniej – informacje o flagach. Z korespondencji wynikało, że w tym czasie nie więcej niż 20 miast posługiwało się swoimi flagami. Natomiast kilkanaście samorządów miejskich wyraziło zainteresowanie ustanowieniem flagi i poprosiło PTW o pomoc w tej sprawie. Pierwszym miastem, które wyraziło chęć skorzystania z pomocy towarzystwa był Zamość. List w tej sprawie, z datą 7 kwietnia 1995 r., nadesłał pan Marcin Zamoyski – ówczesny Przewodniczący Rady Miejskiej. Do listu załączone było – w postaci kopii maszynopisu – opracowanie pt. „Herb Zamościa” autorstwa p. Janiny Kaczmarczyk ze stycznia 1995r.”- mówi Jacek Skorupski.

Janek Cios: Dopytam, czy są jakieś zasady tworzenia flag jednostek samorządu terytorialnego w Polsce?
Marek Kwiecień: Sprawy związane ze stanowieniem symboli jednostek samorządu terytorialnego reguluje ustawa z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 2016 r., poz. 38). Zgodnie z jej przepisami, jednostki samorządu terytorialnego mają prawo do stanowienia (w drodze uchwały organu stanowiącego) własnych herbów, weksyliów (flaga, chorągiew, sztandar, flaga stolikowa, banner i in.), pieczęci, insygniów (łańcuch, laska, dzwonek i in.) oraz emblematów i innych symboli (np. oznaka radnego, statuetka, klucz). A uszczegółowiając . Istnieje konieczność odwołania się do tradycji historycznej, poszczególne nowotworzone weksylia muszą odpowiadać niżej wskazanym kryteriom:

zalecane są proporcje płata 5:8, jak we fladze państwowej Rzeczypospolitej;
zalecane jest wyprowadzenie barw flagi z barw herbu;
możliwe jest także zaprojektowanie flagi heraldycznej (godło na płacie o barwie pola tarczy herbowej);
na fladze stosuje się zasadę kontrastu (dwie podobne do siebie barwy – np. błękitna i zielona, lub biała i żółta – nie mogą ze sobą sąsiadować). Nie używa się dwóch odcieni tej samej barwy.

Janek Cios: Czy zamojska flaga spełnia te kryteria?
Marek Kwiecień: Spełnia. Szczególnie możemy dumni być z jej heraldycznego pochodzenia. Wyprowadzenie barw flagi Zamościa z barw herbu Zamościa. I znów odwołam się do wspomnień Jacka Skorupskiego, autora projektu flagi Zamościa.
/…/ „ Godłem herbowym Zamościa od 1580 r., opisanym w przywileju lokacyjnym nadanym przez króla Stefana Batorego, jest „wyobrażenie św. Tomasza Apostoła z dzidą”. Wizerunek herbu Zamościa przez stulecia zawierał opisaną postać Św. Tomasza. Ale z czasem pojawiły się też inne elementy, w tym tarcza z herbem Zamoyskich – Jelita, umieszczana zazwyczaj u stóp świętego. Barwne wizerunki herbu często znacznie różniły się między sobą. Różne były kolory szat świętego, różne też barwy pola tarczy. Gdy opracowywałem projekt flagi dyskutowano o nowym wizerunku herbu. Jedynym jego stałym elementem była tarcza z herbem Jelita: złote (żółte) kopie w czerwonym polu. Uznałem więc, że to z elementów tego herbu trzeba stworzyć flagę. Zestawienie barw żółto-czerwonych było już stosowane na flagach w 1995 r. Flag z dwoma pasami poziomymi w tych barwach używały Warszawa i Kłodzko. Zaproponowałem więc ukośny układ barw. Trójkąt przy drzewcu miał być w kolorze tarczy herbu Jelita – a więc czerwony, a trójkąt w części swobodnej – żółty, odpowiadający złotej barwie kopii. Dodatkowo – zaproponowany podział flagi powodował, że patrząc na jej główną stronę mógł symbolizować literę „Z” – jak Zamość. Na czerwonym trójkącie, w górnej części płata, umieściłem duże godło herbu Jelita. Były to trzy kopie skrzyżowane w charakterystyczny sposób. Na projekcie flagi ich wizerunek uprościłem uznając, że będzie czytelniejszy i łatwiejszy do wykonania.”

Janek Cios: Czytamy flagę Zamościa jako…
Marek Kwiecień: Flaga Zamościa to prostokątne weksylium o proporcji 5:8 i podział literą „Z”- jak Zamość. Przekątna dzieli lewoskośnie płachtę na dwa pola. Górne pole ma kolor czerwony, dolne żółty. W lewym górnym rogu znajduje się herb Jelita – znak rodowy Jana Zamoyskiego, założyciela Zamościa.

Flaga Zamościa eksponowana na szczycie Elbrusa 11.08.2017

Janek Cios: …i dbamy o flagę Zamościa jak o flagę państwową?
Marek Kwiecień: Powinno miasto Zamość 12 czerwca i 8 września na obiektach siedzib komórek organizacyjnych, jednostek nadzorowanych i kontrolowanych w Zamościu eksponować flagę miejską Zamościa. Z szacunkiem rozstawać się z tą zniszczoną. Czynimy to dobrze od dawna w Zamościu. Jest tylko jeden sposób – flagę należy spalić, ale… nie publicznie. Nie wyrzucać do śmietnika. Również flagi z papieru. Aby Zamościanom umożliwić w godny sposób pozbycia się zniszczonej flagi Rzeczypospolitej czy Zamościa od 2 maja 2012 roku w Zamojskim Ośrodku Informacji Historycznej i Turystycznej, Ratusz – Rynek Wielki 13 i Muzeum Zamojskim ul. Ormiańska 30 można ją wrzucić do skrzyni flagowej z napisem „USUWANIE FLAGI” – „FLAG DISPOSAL”. „Skrzynia flagowa” to oficjalna nazwa stosowana przez Polskie Towarzystwo Weksylologiczne.

Janek Cios: …
Marek Kwiecień: i dodam. A historyczne flagi, takie jak z dumą podniesiona na maszt flaga Zamościa w Dniu Święta Wojska Polskiego, z szacunkiem przechowywane w muzeach czy salach tradycji.