2 maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

W czwartek 2 maja 2019 roku obchodzimy – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Święto ustanowione zostało przez polski parlament 20 lutego 2004 roku. Wprowadzenie do kalendarza tego święta pomaga upowszechniać wiedzę o symbolach narodowych, ich historii, zasadach używania godła, flagi i hymnu narodowego przez obywateli i instytucje publiczne. Polskie biało-czerwone barwy narodowe są naszym dziedzictwem narodowym. Biel i czerwień od wieków są nierozerwalnie związane z dziejami Rzeczypospolitej Polskiej. Aż i takie DUŻE I PODNIOSŁE słowa a niestety w szkołach nie ma zalecenia aby uczeń znał na pamięć jedno jedyne zdanie, które legło u podstaw naszych barw narodowych: “Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego to jest kolor biały z czerwonym”

 - mówi Marek Kwiecień,
wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor,
pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi, wykładowca Wyższej Szkoły
Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu, Ambasador “Dobrej Flagi”.

Janek Cios:  – Pozostańmy w tym edukacyjnym i oświatowym klimacie. Jak najmłodsi Polacy, jak dzieci poznają symbole narodowe, w tym flagę Rzeczypospolitej w szkole czy może już w przedszkolu?
Marek Kwiecień: – Janku dzieki za pytanie! Jak mówi klasyk, taki mamy dzisiaj klimat i trudno nie zadać takiego pytania. Polska edukacja nie ma w tym temacie kompleksów! Przyjęliśmy sobie w tych cyklicznych spotkaniach przed świetami narodowymi zasadę realizacji edukacyjnego wymiaru tych świąt, w tym szczególnie Dnia Flagi Rzeczypospolitej. To ważny element określający, skąd jesteśmy. Dzieci poznają te ważne symbole w przedszkolu, szkole i w sposób chyba naturalny w domu. Oferta edukacyjna skierowana na nich to specjalne kolorowanki z symbolami narodowymi, gry planszowe, puzzle, są krótkie filmiki animowane, których bohater określa siebie jako Polaka, wskazuje na godło I barwy narodowe. W przedszkolu uczy się je rozpoznawać i jest to realizowane. Byłem zaproszony i widziałem efekty. Rewelacyjnie robi to zamojskie grono pedagogiczne i dyrekcja przedszkola nr 12. Wystarczy odrobina kreatywności nauczyciela i nauka przez zabawę. Brawo!
Zgodnie z podstawą programową na zakończenie edukacji wczesnoszkolnej, czyli nauki w klasach I-III szkoły podstawowej, uczeń już zna i śpiewa hymn narodowy z pamięci, zna godło i barwy narodowe.

Janek Cios:  – Pozostając w tym klimacie rozmowy. Ważna data w historii polskich barw narodowych, 7 lutego 1831 roku…
Marek Kwiecień: – To 188 lat temu wszystko się zaczęło i dało początek. Sejm uchwalił na wniosek Walentego Zwierkowskiego, że kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. Jeszcze raz dodam. Smutne, ale proszę zaobserwować… wnioskodawca, Walenty Zwierkowski jest zupełnie niezauważy w dzisiejszej Rzeczypospolitej. Nie ma nawet swojej ulicy!
W dniu 7 lutego 1831 roku w toku trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego, podjął uchwałę:
“Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią:
Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.”
Ta ustawa była pierwsza, która normowała kwestie polskich barw narodowych i w zgodzie z prawidłami heraldyki odwoływała się do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odwoływałem się do Unii w Krewie (14.08.1385r.) gdzie powstało nowe państwo i ten fakt trzeba było uwidocznić w nowym herbie. Samotny dotąd Orzeł Biały na czerwonym tle tarczy herbowej dostał sąsiedztwo
litewskiej Pogoni — to jest białego jeźdźca na białym koniu, także na czerwonej tarczy herbowej.
Podsumowując: biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych.
Janek Cios: – Na fladze biel jest u góry, ponieważ…
Marek Kwiecień: Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Ważne, pochodzą nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Ten herb symbolizował Rzeczypospolitą przez ponad 500 lat… Ta powszechna wiedza powinna być nam znana właśnie teraz w 450 rocznicę Unii Lubelskiej!!!

Janek Cios:  – Czy to prawda, że nie umiemy podnosić i eksponować flagi państwowej?
Marek Kwiecień: Istotne jest że Polacy coraz chętniej eksponują flagi. Teraz najczęściej barwy biało-czerwone oglądamy na szalikach, koszulkach i twarzach kibiców oraz proporcach niesionych podczas manifestacji wszelkiej maści. Powoli przyswajamy sobie prawo i przede wszystkim potrzebę ich prezentowania. Ale to jest pierwszy etap. Kolejnym jest wrażliwość na szczegóły. Jest dobrze, ale…
A zasady są jasne: flaga państwowa ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Tak jest na całym świecie. Po układzie flag poznamy, w jakim jesteśmy kraju. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej określone zostały w art. 28 Konstytucji RP oraz w ustawie o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych z dnia 31 stycznia 1980 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 235, z późn. zm.).

Flaga Rzeczypospolitej Polskiej – według powyższej ustawy to prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji szerokość do długości 5:8, umieszczony na maszcie. Ustawa stanowi, że barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Barwy flagi złożone są odwzorowaniem kolorystyki godła państwowego, który stanowi orzeł biały na czerwonym polu. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Pochodzą jednak nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła

Janek Cios: – Proporcje flagi państwowej 5:8 są charakterystyczne tylko dla Polski? Marek Kwiecień: Flaga Polski ma określone proporcje – 5:8. Jeśli używamy określenia flaga państwowa, to należy pamiętać o proporcjach. Flaga państwowa wymaga ściśle określonych proporcji: 5:8. Nie jest ważne, ile ma centymetrów, ważne są proporcje. 5:8 to oficjalna proporcja flagi polskiej i tylko taką można eksponowac w urzędach I indywidualnie. Jeżeli kupujemy biało – czerwoną o wymiarach 50 cm na 80 cm – to jest to polska flaga. Ale jeśli jej wymiary są np.100 cm na 140 cm – to nie mamy flagi, tylko szarfę w narodowych barwach. Powinniśmy dostrzegać te ważne szczegóły. Proporcje flagi określane są przez wszystkie kraje np. tak jak Rzeczypospolita 5:8 ma Szwecja ale już 2:3 ( Czechy, Indie, Austria ) czy z niekiedy bardzo dużą dokładnością 10:19 ( USA ) lub 189:335 ( Salwador). Proporcje flag podobnych do polskiej flagi, tylko kolory są odwrócone: flaga Indonezji 2:3 i 4:5 flaga Monako. I jeszcze ciekawostka… Czechosłowacja (do 1920 roku) oraz Republika Czeska (w latach 1990-1992) miała flagę identyczną jak Polska.

Janek Cios: Dopytam jeszcze o edukacyjny wymiar takich spotkań…
Marek Kwiecień: Myślę, że do naszych barw narodowych jesteśmy przywiązani. Podczas świąt państwowych i narodowych z każdym rokiem w oknach i na balkonach pojawia się coraz więcej flag biało – czerwonych. Coraz poprawniej eksponowane są barwy narodowe. Trzeba o nie dbać, ponieważ to właśnie przez nie jesteśmy identyfikowani na zewnątrz!!!
Nie zaszkodzi jednak przypomnieć kilka zasad. Aby uniknąć błędów podnosząc, opuszczając lub eksponując flagę Rzeczypospolitej Polskiej powinniśmy pamiętać, że:

• powszechny i najczęściej pojawiająca się nieprawidłowość, na fladze nie wolno umieszczać ani przyczepiać do niej żadnego napisu, znaku, litery, słowa, liczby czy jakiegokolwiek rysunku. Flaga nie jest tablicą informacyjną;
• flaga powinna być tak eksponowana, aby nie dotykała podłoża, podłogi lub nie była zamoczona w wodzie;
• jeżeli flaga zaplącze się dookoła drzewca, trzeba ją rozplątać;
• flaga nie może służyć jako nakrycie stołu lub opakowanie jakiegoś przedmiotu;
• flaga powinna być zabezpieczona przed zniszczeniem, zerwaniem lub upadkiem na ziemię;
• podczas ulewy lub przy bardzo silnym wietrze flagę nie powinna być eksponowana, należy opuścić lub jeżeli musi być eksponowana należy zadbać, aby nie uległa zniszczeniu lub zerwaniu;
• flaga powinna być podnoszona na maszt w sposób energiczny, a tempo podnoszenia flagi należy dostosować do czasu wykonywania hymnu (jednocześnie zacząć i skończyć);
• jeżeli flaga RP jest eksponowana na pojeździe, powinna być umieszczona po jego prawej stronie;
• jeżeli flaga jest eksponowana na podium mówcy, powinna znajdować sie na prawo od mówcy zwróconego twarzą do słuchaczy;
• instytucja odpowiedzialna za organizację obchodów, podczas których używane są flagi z papieru, powinna zapewnić odpowiednie warunki do ich zebrania po zakończeniu uroczystości oraz odpowiedniego zniszczenia;
• flagi nie powinny być wyrzucane do śmietnika ani rzucane na ziemię;
• należy pamiętać, że flaga, którą chcemy eksponować, musi być czysta, niepostrzępiona, a jej barwy nie mogą być wyblakłe;
• pamiętajmy, że flaga lub barwy wywieszane „do góry nogami” nie symbolizują już państwa polskiego;
• trzeba zwracać uwagę na właściwą kolejność barw, jeżeli umieszczane są pionowo, kolor biały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu.

Janek Cios: Dopytam jeszcze o umieszczanie nazw miejscowości na barwach narodowych…
Marek Kwiecień: Jest to swego rodzaju nietakt. Powszechny stał się zwyczaj umieszczania na flagach państwowych nazw miejscowości, z których przyjeżdżają kibice na zawody sportowe np. skoki narciarskie. Polskie Towarzystwo Weksylologiczne rekomenduje, aby jednak nie naruszać zasad. Powinny to być barwy narodowe a nie flagi państwowe Rzeczypospolitej o proporcji 5:8!!!!.
Janek Cios: Bardzo dziękuję za rozmowę.
Marek Kwiecień: Dziękuję także i myślę, że nasza dzisiejsza dysputa pomaże unikać błędów weksylologicznych i ceremonialnych