Zamość – 81. rocznica wysiedleń na Zamojszczyźnie
Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych Zarząd Okręgowy w Zamościu zaprosił (27 listopada) na przypomnienie o haniebnvch niemieckich akcjach wysiedleńczych i pacyfikacyjnych przeprowadzonych 81 lat temu na Zamojszczyźnie pod kryptonimem Aktion Zamość (pol. Akcja Zamość)
Uroczystości rozpoczęły o godz 9.00 – mszą św. w intencji ofiar wysiedleń na Zamojszczyźnie w kościele św. Michała Archanioła w Zamościu. następnie dalsza część odbyła się przy Pomniku Ofiar Faszyzmu Anioł Śmierci u zbiegu ul. Piłsudskiego i Okrzei, odśpiewanie hymnu państwowego, apel pamięci, salwa honorowa, złożenie wiązanek i kwiatów pod pomnikiem Ofiar Faszyzmu.
W uroczystościach wzięli udział; przedstawiciele środowiska Dzieci Zamojszczyzny, władze Miasta Zamość, władze samorządowe, senator J.Chróścikowski, poseł Sławomir Zawiślak, przedstawiciele służb mundurowych, władze oświatowe, poczty sztandarowe, młodzież i harcerze.
Zwieńczeniem tego spotkania była uroczysta akademia dla młodzieży Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 4 w Zamościu.
Obóz w Zamościu Niemcy założyli 27 listopada 1942 roku i funkcjonował on do 19 stycznia 1944 Komendantem był SS-Unterscharführer Artur Schutz (przez więźniów określany jako Ne) a od czerwca 1943 SS-Sturmbannführer Hermann Krumey. Obóz składał się z 16 baraków odgrodzonych od siebie drutami kolczastymi, co czyniło go największym obozem przesiedleńczym jaki Niemcy utworzyli dla Polaków wysiedlanych z Zamojszczyzny.
Od końca listopada 1941 r. do sierpnia 1943 r. Niemcy przystąpili do metodycznej realizacji Aktion Zamość, mającej na celu wysiedlić ludność polską z prawie 300 wsi przedwojennych powiatów II Rzeczpospolitej: zamojskiego, biłgorajskiego, tomaszowskiego i hrubieszowskiego.
W zamyśle okupanta był to pierwszy etap likwidacji polskości i miał stanowić początek masowego osiedlania Niemców na terenie Generalnego Gubernatorstwa, jako przyczółku dla germanizacji Europy Wschodniej. Historyczny Zamość na niemieckich planach zyskał wymowną nazwę „Himmlerstadt”.
Akcja objęła łącznie 100–110 tys. wysiedlonych Polaków, w tym 30 tys. dzieci (rabunek dzieci), w których miejsce władze III Rzeszy zamierzały osiedlić 60 tys. kolonistów niemieckich przesiedlonych z Besarabii, Ukrainy, Bośni, Serbii, Słowenii, ZSRR oraz terytorium okupowanej Polski.
Ogółem na terenie Zamojszczyzny zdołano osiedlić ok. 12 tys. kolonistów niemieckich, których wcześniej osiedlano tymczasowo w innych rejonach. Na ziemie wysiedlonych Polaków władze niemieckie sprowadzały również ludność ukraińską wysiedloną z wiosek zajętych również przez kolonistów niemieckich.
Działania niemieckie na Zamojszczyźnie w latach 1942–1943 składały się z dwóch etapów. Pierwszy został przeprowadzony od 28 listopada 1942 do marca 1943 i objął 116 wiosek.
Drugi etap (akcja Werwolf), w czasie którego miały miejsce masowe pacyfikacje obszarów wiejskich, odbywał się w okresie od czerwca do sierpnia 1943 i dotyczył 171 wiosek. Łącznie wysiedleniami zamierzano objąć całkowicie 696 osad jednak wskutek sprzeciwu polskiego ruchu oporu w powstaniu zamojskim zdołano wysiedlić 293 wioski.
Wysiedlenia z Zamojszczyzny w latach 1942-1943 były próbą praktycznej realizacji założeń Generalnego Planu Wschodniego. Zasadnicza jego część, przewidująca wysiedlenie kilkudziesięciu milionów Słowian z terenu Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej miała być realizowana przez 20-30 lat po wygranej przez III Rzeszę wojnie.
Pierwsze wysiedlenia z Zamojszczyzny, przeprowadzone próbnie oraz w ramach zbadania reakcji społeczeństwa, realizowano jeszcze w listopadzie 1941, kiedy to przy współpracy kolonistów niemieckich z miejscowości Brody Duże wysiedlono 2000 Polaków z 6 zamojskich wsi. W połowie 1942 postanowiono przyspieszyć plany masowej kolonizacji niemieckiej, realizując ją eksperymentalnie w Generalnym Gubernatorstwie, na Zamojszczyźnie (informacja o Aktion Zamość – wikipedia)
