Walenty Zwierkowski, ustawowy twórca polskich barw narodowych

 

„Dzisiaj nadarza się okazja, aby więcej publicznie mówić na temat biało – czerwonej symboliki i zabiegać o pamięć o Zwierkowskim. 15 grudnia 2022 roku obchodzimy 163. rocznicę śmierci Walentego Zwierkowskiego posła wnioskodawcy projektu uchwały, pierwszego oficjalnego dokumentu ustanawiającego biel i czerwień naszymi barwami narodowymi. Proszę zauważyć, data i wydarzenie zupełnie niewidoczne w przestrzeni medialnej Rzeczypospolitej! Chcemy wspólnie z Książnicą Zamojską to zmienić. Od 15 grudnia 2022r. do 07 lutego 2023r. na wystawie w Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego w Zamościu są wiadomości o Walentym Zwierkowskim, eksponowane są plansze o historii polskiej flagi i etykiecie flagowej. Niestety dalej w szkołach nie ma zalecenia aby uczeń znał na pamięć jedno jedyne ważne zdanie uchwały Zwierkowskiego, które legło u podstaw naszych barw narodowych: „kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego to jest kolor biały z czerwonym”

– mówi Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu.
Janek Cios:  – Dlaczego uważa Pan, że to takie ważne?
Marek Kwiecień: – Każdy Polak zna wygląd polskiej flagi i wie, że polskie barwy są biało-czerwone. Niewielu Polaków wie jednak, jaka jest geneza polskich barw narodowych. Siedzi ciągle jeszcze w nas narracja zakorzeniona w sferze poetyki patriotycznej i niepodległościowej. Każda flaga coś o państwie mówi. Dlatego w dzisiejszym wywiadzie, na spotkaniach i wykładach pytam: dlaczego flaga Rzeczypospolitej nie może przemawiać do Polaków informując ich co biel i czerwień mówią, co symbolizują?

Janek Cios:  – Pozostając w tym klimacie rozmowy. Dlaczego Walenty Zwierkowski …
Marek Kwiecień: – Sejm uchwalił na wniosek Walentego Zwierkowskiego, że kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym!
W dniu 7 lutego 1831 roku w toku trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego, podjął uchwałę:
„Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią:
Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.”
Ta ustawa była pierwsza, która normowała kwestie polskich barw narodowych i w zgodzie z prawidłami heraldyki odwoływała się do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odwoływałem się do Unii w Krewie (14.08.1385r.) gdzie powstało nowe państwo i ten fakt trzeba było uwidocznić w nowym herbie. Samotny dotąd Orzeł Biały na czerwonym tle tarczy herbowej dostał sąsiedztwo litewskiej Pogoni — to jest białego jeźdźca na białym koniu, także na czerwonej tarczy herbowej.
Podsumowując: biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych.

Janek Cios: – Jaka jest historia polskich barw? Na fladze biel jest u góry, ponieważ…
Marek Kwiecień: 191 lat temu, Walenty Zwierkowski podczas obrad Sejmu powstania listopadowego złożył wniosek o kokardzie biało-czerwonej i uzasadniał: „Mam zaszczyt proponować kokardę narodową, złożoną z koloru czerwonego i białego na znak, iż Orzeł biały w czerwonem polu jest herbem odradzającej się naszej Ojczyzny”. Udało mu się przekonać posłów. Sejm przyjął uchwałę, że: „Kokardę Narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym”. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Ważne, pochodzą nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Ten herb symbolizował Rzeczypospolitą przez ponad 400 lat…

Janek Cios: Dopytam jeszcze o Walentego Zwierkowskiego i jego rodową siedzibę…
Marek Kwiecień: Rozmawialiśmy kilkakrotnie o tej kwestii. Nie mam wątpliwości, że w pałacu w Białej Wielkiej powinno powstać Muzeum Barw Narodowych i Flagi Polski. Pisaliśmy w tej sprawie do prezydenta, premiera, marszałków Sejmu i Senatu, posłów i senatorów oraz marszałka województwa śląskiego. Niestety, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odmówiło odkupienia dworku w Białej Wielkiej. Wspiera nas w tym projekcie a w zasadzie jest jego inicjatorem znamienita postać Leszek Rodziewicz, pomysłodawca i autor Dnia Flagi Rzeczypospolitej. Niestety, Walenty Zwierkowski został całkowicie zapomniany. Dzisiaj 15 grudnia 2022r., mija w ciszy i zapomnieniu 163 rocznica śmierci Walentego Zwierkowskiego! Przypomnę jeszcze raz, Walenty Zwierkowski to deputowany na Sejm Królestwa Polskiego z VII Cyrkułu z Warszawy, to żołnierz pułku szwoleżerów Kozietulskiego, uczestnik wojen napoleońskich, który całym swym sercem i życiem służył Rzeczypospolitej. Jego podpis jako Sekretarza Sejmu widnieje na oryginale uchwały Sejmu z dnia 7 dnia 1831 roku. Jego nazwisko powinno być znana powszechnie a… Nie ma nawet swojej ulicy, a wybudowany w XVIII wieku dworek w Białej Wielkiej w gminie Lelów pod Częstochową, w którym mieszkał, ulega ruinie. Major Zwierkowski mieszkał w tym dworku w latach 1815- 1832. Został ranny w 1809 roku w bitwie pod Wagram. Potem wycofał się ze służby. Został posłem na Sejm Królestwa Polskiego. Po klęsce powstania listopadowego wyjechał do Francji, gdzie zmarł w 15 grudnia 1859 roku.

Janek Cios: – I jeszcze proszę wyjaśnić temat barwy narodowe a flaga. Jakie są różnice?
Marek Kwiecień: – Flaga Rzeczypospolitej Polskiej to prostokątny biało – czerwony płat tkaniny o proporcjach – 5:8. Trzeba pamiętać, że pasy biały i czerwony muszą być równej szerokości. Zgodnie z zasadami heraldyki pas górny symbolizuje białego orła, a dolny – czerwone pole tarczy herbowej. Biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła.
Obrazowo wracając do odpowiedzi na pytanie. Jeśli kupujemy Biało – Czerwoną np. o wymiarach 100 cm na 140 cm to nie jest to flaga Rzeczypospolitej (nie ma wymaganych proporcji 5:8), lecz szarfa, materiał w narodowych barwach lub wprost, barwy narodowe. Najczęściej widzimy je podczas sportowych rozgrywek czy manifestacji. Barwy narodowe Rzeczypospolitej różnią się tym od flagi państwowej Rzeczypospolitej, że nie mają określonych proporcji. Pamiętać jednak trzeba, że szerokość obu pasów bieli i czerwieni musi być równa! I jeszcze uwaga, na fladze nie wolno umieszczać ani przyczepiać do niej żadnego napisu, znaku, litery, słowa, liczby czy jakiegokolwiek rysunku. Flaga nie jest tablicą informacyjną!
Podsumowując… barwy narodowe choć stanowią też składową flagi Rzeczypospolitej, to nie to samo co flaga Rzeczypospolitej!

Janek Cios: Bardzo dziękuję za rozmowę.
Marek Kwiecień: Dziękuję także i zapraszam na wystawę do Książnicy Zamojskiej.

Foto: Janek Cios
… z inicjatywy wiceprezesa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego Marka Kwietnia od 15 grudnia 2022r. do 07 lutego 2023r. na wystawie w Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego w Zamościu są eksponowane plansze o historii polskiej flagi i etykiecie flagowej. Treść plansz i ilustracje opracował prezes Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego Krzysztof Jasieński. Na wystawie znajdziecie Państwo również publikacje i pamiątki dotyczące polskiej flagi.