Odsłonięcie Pomnika „Rzeź Wołyńska” w Domostawie

Dzisiaj, 14 lipca 2024 roku, odbyło się uroczyste odsłonięcie Pomnika „Rzeź Wołyńska” w miejscowości Domostawa w województwie podkarpackim. Ceremonia miała miejsce w 81. rocznicę kulminacji masowych zbrodni na Polakach na Wołyniu. Monument, autorstwa Andrzeja Pityńskiego, jest ważnym miejscem pamięci, upamiętniającym ofiary tych tragicznych wydarzeń. Pomnik, mający kształt orła w płomieniach, symbolizuje męczeństwo i cierpienie ofiar.

Uroczystość zgromadziła licznych gości, w tym rodziny ofiar, przedstawicieli władz lokalnych,mieszkańców regionu, Polków z kraju i zagranicy. Memoriał Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich jest teraz nie tylko hołdem dla przeszłości, ale również ważnym symbolem pamięci narodowej.

Pomnik „Rzeź Wołyńska” w Domostawie

Pomnik „Rzeź Wołyńska” to nowy monument upamiętniający ofiary tragicznych wydarzeń na Wołyniu w latach 1943-1944. Został wzniesiony w 2024 roku w miejscowości Domostawa w województwie podkarpackim, w pobliżu miejsca obsługi podróżnych „Bukowa – kierunek Rzeszów” przy drodze ekspresowej S19.

Autorem pomnika jest Andrzej Pityński.

Twórcą Monumentu jest wybitny rzeźbiarz, pochodzący z Ulanowa na Podkarpaciu, a mieszkający przez lata w USA, Andrzej Pityński (zm. 18 września 2020 r.). Jego projekt powstał 7 lat temu, jednakże wiele miast w kraju odmówiło przyjęcia pomnika. Pomnik Pityńskiego to 15-metrowej wysokości figura orła z brązu, (całkowita wysokość pomnika wraz z cokołem to 20 metrów), nawiązująca do polskiego godła narodowego. W środku monumentu znajduje się wycięty krzyż, a w nim trójzębne widły, symbolizujące tryzub, na które nabite jest dziecko. U jego podstawy z jednej strony (awers), znajduje się rodzina z dziećmi w płomieniach, a z drugiej (rewers), znajdują się głowy dzieci nabite na sztachety płotu, również umieszczone w płomieniach. W górnej części pomnika, na skrzydłach orła, umieszczone zostały nazwy części miejscowości, w których doszło do mordów dokonywanych przez UPA. Oficjalna nazwa tego miejsca to: Memoriał Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich.

Pomnik powstał na zamówienie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce w 2017 r. Pomnik stoi na działce liczącej hektar, na której w przyszłości zostanie wzniesiona Ściana Pamięci z tabliczkami wszystkich miejscowości na Kresach, w których doszło do masowych zbrodni na Polakach.

Monument ma 14 metrów wysokości, waży 14 ton i przedstawia orła w płomieniach. Całkowita wysokość pomnika wraz z cokołem wynosi 20 metrów. W centralnej części monumentu znajduje się wycięty krzyż, w którym umieszczone są trójzębne widły (symbolizujące tryzub), na które nabite jest dziecko. Na awersie monumentu przedstawiona jest rodzina z dziećmi w płomieniach, a na rewersie – głowy dzieci nabite na sztachety płotu, również w płomieniach. Na skrzydłach orła umieszczone zostały nazwy miejscowości, w których doszło do mordów dokonywanych przez UPA.

Memoriał Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich

Oficjalna nazwa tego miejsca to Memoriał Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich. Pomnik budził skrajne emocje ze względu na swój drastyczny przekaz. Twórca i fundatorzy podkreślali, że zbrodnie UPA na ludności polskiej były niezwykle brutalne, co powinno być odzwierciedlone w pomniku, aby ukazać ogrom tych wydarzeń. Rzeźba została odlana w brązie w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w 2018 roku.

Historia Pomnika

Pomnik miał pierwotnie stanąć 11 lipca 2018 roku, w 75. rocznicę Rzezi Wołyńskiej. Pomimo usilnych starań, nie udało się znaleźć odpowiedniej lokalizacji w Polsce – Jelenia Góra, Rzeszów, Toruń i Stalowa Wola odmówiły jego postawienia na swoim terenie. W 2018 roku powołano Społeczny Komitet Budowy Pomnika, w skład którego weszli m.in. pisarz Stanisław Srokowski, dziennikarz Witold Gadowski i ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski (którego później zastąpił ks. Antoni Moskal).

W 2021 roku Rada Gminy Jarocin zdecydowała, że pomnik stanie w Domostawie. Lokalizacja została uzgodniona z autorem i fundatorami monumentu już w 2018 roku.

Uznanie i Nagrody

Andrzej Pityński (pośmiertnie), Zbigniew Walczak oraz Rada Gminy Jarocin, a także historyk dr Witold Zych zostali laureatami Nagrody im. Witolda Hulewicza za decyzję o przyjęciu pomnika „Rzeź Wołyńska” i jego postawieniu przy Via Carpatia.

Pomnik „Rzeź Wołyńska” jest ważnym elementem pamięci narodowej, upamiętniającym ofiary jednej z najtragiczniejszych zbrodni w historii Polski.

*****

Pomnik, który nosi nazwę „Rzeź Wołyńska” ma upamiętnić Polaków, ale też obywateli polskich innej narodowości, którzy zginęli z rąk nacjonalistów ukraińskich, to są Żydzi, Ormianie – moi przodkowie, Czesi na Wołyniu i przedstawiciele wielu innych narodowości, ale także sprawiedliwych Ukraińców. To chcę podkreślić, ten pomnik będzie też upamiętniał tych, szlachetnych Ukraińców – polskich obywateli, którzy ratowali Polaków i Żydów, a którzy często płacili za to straszliwą cenę, ginęli z rąk banderowców.

Tadeusz Isakowicz-Zaleski,