Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej
W sobotę 2 maja, tradycyjnie w Muzeum Fortyfikacji i Broni ARSENAŁ mieliśmy się spotkać na otwartym wykładzie: “2 maja- Dzień Flagi RP. Zamojski kodeks flagowy”.
Przez ten nieszczęsny Covid-19 to jest inny Dzień Flagi. Na przekór dzisiejszym wyzwaniom, o których w zeszłą majówkę nawet nam się nie śniło, podtrzymajmy wypracowaną ważną tradycję i eksponujmy flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej w dniu jej święta. Warto upowszechniać wiedzę dotyczącą genezy, symboliki flagi i naszych barw narodowych. Święto ustanowione zostało przez polski parlament 20 lutego 2004 roku z inicjatywy Leszka Rodziewicza. Pomaga upowszechniać wiedzę o symbolach narodowych, ich historii, zasadach używania przez obywateli i instytucje publiczne. Duże i podniosłe zadanie ale niestety w szkołach ciągle nie ma zalecenia aby uczeń znał na pamięć jedno jedyne zdanie, które legło u podstaw naszych barw narodowych: “Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego to jest kolor biały z czerwonym”
– mówi Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, autor, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu, Ambasador “Dobrej Flagi”.
Janek Cios: – Pozostając w tym klimacie rozmowy może warto rozbudować tą myśl. Ważna data w historii polskich barw narodowych, 7 lutego 1831 roku…
Marek Kwiecień: – Początek 189 lat temu. Sejm uchwalił na wniosek Walentego Zwierkowskiego, że kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. Jeszcze raz dodam. Smutne, ale proszę zaobserwować… wnioskodawca, Walenty Zwierkowski jest zupełnie nie zauważony w dzisiejszej Rzeczypospolitej. Nie ma nawet swojej ulicy a i dworek w Białej Wielkiej gm. Lelów woj. śląskie w którym mieszkał ulega ruinie…
W dniu 7 lutego 1831 roku w toku trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego, wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego, podjął uchwałę:
“Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią:
Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.”
Ta ustawa była pierwsza, która normowała kwestie polskich barw narodowych i w zgodzie z prawidłami heraldyki odwoływała się do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odwoływałem się do Unii w Krewie (14.08.1385r.) gdzie powstało nowe państwo i ten fakt trzeba było uwidocznić w nowym herbie. Samotny dotąd Orzeł Biały na czerwonym tle tarczy herbowej dostał sąsiedztwo
litewskiej Pogoni — to jest białego jeźdźca na białym koniu, także na czerwonej tarczy herbowej.
Podsumowując: biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych. Cieszy fakt, że zauważa to Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Janek Cios: – Czy to prawda, że nie umiemy podnosić i eksponować flagi państwowej?
Marek Kwiecień: Istotne jest że Polacy coraz chętniej eksponują flagi. Teraz najczęściej barwy biało-czerwone oglądamy na szalikach, koszulkach i twarzach kibiców oraz proporcach niesionych podczas manifestacji wszelkiej maści. Powoli przyswajamy sobie prawo i przede wszystkim potrzebę ich prezentowania. Ale to jest pierwszy etap. Kolejnym jest wrażliwość na szczegóły. Jest dobrze, ale…
A zasady są jasne: flaga państwowa ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Tak jest na całym świecie. Po układzie flag poznamy, w jakim jesteśmy kraju. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej określone zostały w art. 28 Konstytucji RP oraz w ustawie o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych z dnia 31 stycznia 1980 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 235, z późn. zm.).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej – według powyższej ustawy to prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji szerokość do długości 5:8, umieszczony na maszcie. Ustawa stanowi, że barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Barwy flagi złożone są odwzorowaniem kolorystyki godła państwowego, który stanowi orzeł biały na czerwonym polu. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Pochodzą jednak nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła
Janek Cios: – Na fladze biel jest u góry, ponieważ…
Marek Kwiecień: Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Ważne, pochodzą nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Ten herb symbolizował Rzeczypospolitą przez ponad 500 lat…
Janek Cios: Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej i zobowiązanie..
Marek Kwiecień: Zobowiązanie do poprawnej ekspozycji flagi państwowej i… nade wszystko, pokazania flagi państwowej biało –czerwonej w przestrzeni publicznej. Biało-czerwonej, tylko i aż, bowiem w polskim ustawodawstwie flagą państwową nazwano zarówno flagę biało-czerwoną, jak i biało-czerwoną z godłem Rzeczypospolitej Polskiej. Zacna i bliska mi postać, weksylolog Alfred Znamierowski był zdania, że flagę biało-czerwoną winno się oficjalnie nazwać „flagą narodową”, gdyż od wielu lat jest symbolem narodowym i mają prawo używać jej wszyscy Polacy. Flaga biało-czerwona z herbem winna stać się „flagą państwową” w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli powinna być flagą urzędów i instytucji państwowych w kraju i symbolem państwa polskiego na arenie międzynarodowej. Czas ku temu by to uregulować! Podobno w nowej ustawie pracuję się nad tą regulacją…
Janek Cios: – Proporcje flagi państwowej 5:8 są charakterystyczne tylko dla Polski? Marek Kwiecień: Flaga Polski ma określone proporcje – 5:8. Jeśli używamy określenia flaga państwowa, to należy pamiętać o proporcjach. Flaga państwowa wymaga ściśle określonych proporcji: 5:8. Nie jest ważne, ile ma centymetrów, ważne są proporcje. 5:8 to oficjalna proporcja flagi polskiej i tylko taką można eksponowac w urzędach I indywidualnie. Jeżeli kupujemy biało – czerwoną o wymiarach 50 cm na 80 cm – to jest to polska flaga. Ale jeśli jej wymiary są np.100 cm na 140 cm – to nie mamy flagi, tylko szarfę, materiał w narodowych barwach. Powinniśmy dostrzegać te ważne szczegóły. Proporcje flagi określane są przez wszystkie kraje np. tak jak Rzeczypospolita 5:8 ma Szwecja ale już 2:3 ( Czechy, Indie, Austria ) czy z niekiedy bardzo dużą dokładnością 10:19 ( USA ) lub 189:335 ( Salwador).
Janek Cios: Proporcje znamy a barwy. Dopytam o kolejność ekspozycji…
Marek Kwiecień: Proszę zwracać uwagę na właściwą kolejność barw, czyli biel u górze i czerwień na dole, pasy poziome o równej szerokości. A w przypadku pionowego eksponowania flagi trzeba pamiętać, że kolor biały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. I jeszcze dodam… modne ostatnio i często stosowane podczas marszów, niesienie szerokich i bardzo długich wstęg, materiału o barwach narodowych. W takim przypadku jej pas biały musi być po lewej stronie dla patrzących na czoło pochodu!
Janek Cios: …a gdy flaga którą eksponujemy na domu wypłowiała albo podarła się… Wyrzucić do śmietnika?
Marek Kwiecień: …na to jest tylko jeden sposób – flagę należy spalić, ale… nie publicznie. Nie wyrzucać do śmietnika. Również flagi z papieru, używanej podczas różnego rodzaju uroczystości np. 2 czy 3 maja na Rynku Wielkim w Zamościu. Aby Zamościanom umożliwić w godny sposób pozbycia się zniszczonej flagi od 2 maja 2012 roku w Zamojskim Ośrodku Informacji Historycznej i Turystycznej, Ratusz – Rynek Wielki 13 i Muzeum Zamojskim ul. Ormiańska 30 można ją wrzucić do skrzyni flagowej z napisem „USUWANIE FLAGI” – „FLAG DISPOSAL”. „Skrzynia flagowa” to oficjalna nazwa stosowana przez Polskie Towarzystwo Weksylologiczne. Upowszechniamy ideę skrzyń flagowych. Pierwsze dwie były w Zamościu ale od lutego tego roku taka skrzynia jest w też Bełżcu.
Janek Cios: Dopytam jeszcze o umieszczanie nazw miejscowości na barwach narodowych…
Marek Kwiecień: Jest to swego rodzaju nietakt. Powszechny stał się zwyczaj umieszczania na flagach państwowych nazw miejscowości, z których przyjeżdżają kibice na zawody sportowe np. skoki narciarskie. Polskie Towarzystwo Weksylologiczne rekomenduje, aby jednak nie naruszać zasad. Powinny to być barwy narodowe a nie flagi państwowe Rzeczypospolitej o proporcji 5:8!!!!.
Na koniec naszej rozmowy to, do czego zapraszałem… Zachęcam do majówkowej akcja Biura Programu „Niepodległa” #mojaflaga. Są podstawowe informacje o fladze państwowej Rzeczypospolitej i bezpłatne plansze do pobrania. Ciekawy i ważny projekt…
Janek Cios: Bardzo dziękuję za rozmowę.
Foto: archiwum prywatne Marek Kwiecień
