Święto Wojsk Obrony Terytorialnej 27 września, w rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego – symbolika

Symbolika Wojsk Obrony Terytorialnej nawiązuje do podziemia z okresu II wojny światowej lub tuż po jej zakończeniu. W maju Sejm uchwalił ustawę, która ustanowiła orła i flagę WOT. Takie znaki miały już pozostałe rodzaje sił zbrojnych, różnią się one jedynie detalami. W przypadku WOT takim wyróżnikiem jest tzw. kotwica, czyli Znak Polski Walczącej. W tym dniu jest dobra okazja by o nim przypomnieć! W ostatnich latach – na co zwraca uwagę wielu historyków – znak Polski Walczącej zdobył wielką popularność. Zrodziła się wręcz moda na ten symbol ale …czy zawsze poprawnie eksponowany

 – mówi płk rez. Marek Kwiecień, wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, pomysłodawca i realizator zamojskich obchodów Dnia Flagi Rzeczypospolitej, wykładowca Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu.

Janek Cios: Skąd wątpliwości czy zawsze poprawnie eksponowany?

Marek Kwiecień: …tegoroczny zamojski plakat zachęcający do udziału w obchodach 79. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego. Dziwne zaproszenie bo organizatorzy w swojej identyfikacyjnej symbolice (sztandar 9 Pułku Piechoty Armii Krajowej, ŚZŻAK Okręg Zamość czy żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej) poprawnie eksponują znak Polski Walczącej. Żadnych stylizacji! Autor plakatu powinien się zarumienić i udać się na korepetycje do Pani Agnieszki Rzeżniak, autorki muralu upamiętniającego bitwę pod Osuchami z 1944 r.!!!

 

Janek Cios: Kiedy pojawia się pierwsza „Kotwica” Polski Walczącej?

Marek Kwiecień: Pierwsza „Kotwica”, znak Polski Walczącej – na murach budynków okupowanej Warszawy umieścili członkowie konspiracyjnej Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” 76 lat temu, 20 marca 1942 r.

Janek Cios: A autorem jest…
Marek Kwiecień: Historia owej „Kotwicy” nastręcza współczesnym trochę trudności. Problem jest w tym, czy „Kotwica” powstała z własnej inicjatywy autora, czy może była inspirowana innym znakiem? W symbolice patriotycznej pierwsze kotwice pojawiły się chyba w latach sześćdziesiątych XIX wieku. W okresie Powstania Styczniowego popularne były ozdobne broszki z wizerunkami kotwic marynarskich przywiązanych do herbów lub krzyży.”Kotwica” o której mówimy wybrana została z 27 propozycji zgłoszonych na konspiracyjny konkurs ogłoszony przez Biuro Informacji i Propagandy KG AK. Autorką była najprawdopodobniej instruktorka harcerska Anna Smoleńska ps. „Hania”, studentka historii sztuki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

Janek Cios: Znak Polski Walczącej?
Marek Kwiecień: Znak Polski Walczącej – symbol w kształcie kotwicy, której człon w kształcie litery P symbolizuje Polskę, a ramiona literę W – walkę lub „kotwicę” – symbol nadziei na odzyskanie niepodległości. Najbardziej rozpoznawalny w przestrzeni szkolnej… jeden z pierwszych znaków Polski Walczącej namalowany został na Pomniku Lotnika w Warszawie przez Jana Bytnara ps. „Rudy” w 1942 roku. Wykonany został na wysokości ok. 5 metrów, przy pomocy „wiecznego pióra” skonstruowanego przez „Rudego”. Wyczyn!  Nieopodal urzędowali Niemcy, a Jan Bytnar zrobił to na dużej wysokości, używając urządzenia specjalnie przez siebie skonstruowanego z tuszem w środku i wyciąganą rurką. Ten pomysł pozwolił szybko i skutecznie wykonać to patriotyczne graffiti.

Janek Cios: Czy w Siłach Zbrojnych RP funkcjonuje znak Polski Walczącej?
Marek Kwiecień: Dla każdej formacji mundurowej symbolika jest ważna. Zakończyły się prace nad silniejszym umocowaniu i utrwaleniu „Kotwicy” w Siłach Zbrojnych RP. Znak PW znalazł się  w symbolice Wojsk Obrony Terytorialnej.

Przyjęciu ustawy towarzyszyły kontrowersje, bowiem wśród parlamentarzystów nie było zgody, czy WOT są godne, by dziedziczyć tradycje AK. Rządzące PiS uważa, że jednych i drugich łączy terytorialny charakter i zwraca uwagę, że utworzenie takiej formacji jak WOT było postulatem kombatantów z AK. Opozycja argumentuje np., że terytorialsi nie zapracowali sobie jeszcze na prawo do noszenia Znaku Polski Walczącej. 28 czerwca 2017r. dowództwo Wojsk  Obrony Terytorialne oraz Brygady Obrony Terytorialnej przejęły tradycje Armii Krajowej i jej Komendy Głównej. Na wniosek dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej z dnia 8 maja 2017 r., Prezydium Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej jednogłośnie zaakceptowało wniosek o umieszczenie na tarczy Orła WOT, znaku Polski Walczącej „Kotwicy”. Znak PW znalazł się również w projekcie Flagi Wojsk Obrony Terytorialnej.
– Orzeł Wojsk Obrony Terytorialnej w zaproponowanym projekcie jest orłem w koronie zamkniętej, ze wzniesionymi skrzydłami, głową zwróconą w prawo, siedzący na tarczy amazonek, na której widnieje Znak Polski Walczącej „Kotwica”.
– Flaga Wojsk Obrony Terytorialnej w zaproponowanym projekcie jest prostokątnym płatem tkaniny czerwonej o barwie Rzeczypospolitej Polskiej, zakończonym dwoma trójkątnymi językami na wolnym liku. Pośrodku płata flagi jest umieszczony wizerunek Orła Wojsk Obrony Terytorialnej.
I tu istotne zastrzeżenie… Ważne i merytoryczne stanowisko do projektu ustawy o zmianie ustawy o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zawarł w tej kwestii 18 lipca 2017r. Związek Powstańców Warszawskich:
„Związek Powstańców Warszawski nie uzurpuje sobie wyłącznego prawa do oceny wprowadzenia dla Wojsk Obrony Terytorialnej symboliki Polski Walczącej. Jednakże, w oparciu o Art.2 Ustawy z dnia 10 czerwca 2014 r. o ochronie Znaku Polski Walczącej, wyraża swoją opinię w przedmiotowej sprawie:
„1. Dotychczas wydawano zgodę na noszenie znaku Polski Walczącej na mundurach komandosów jako wyróżnika dla elitarnych jednostek. Dlatego też, nie podważając patriotycznych przesłanek tego projektu, uważamy, że noszenie tego symbolu przez oddziały rezerwowe budzi wątpliwości.
2.W ww. ustawie w Art. 1 stwierdza się, że „Znak Polski Walczącej, będący symbolem walki polskiego narodu z niemieckim agresorem i okupantem podczas II wojny światowej, stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej.” Tymczasem w uzasadnieniu do projektu są stwierdzenia niezgodne z tym. Ponadto sam znak Polski Walczącej jest zaprojektowany inaczej niż ten ustanowiony rozkazem Szefa Sztabu Generalnego AK Ld 1943/GSS/45”

Pełna zgoda!  Żadnych stylizacji!  Znak powinien być zgodny z pierwotnym projektem określonym w rozkazie! Wszak i sam rozkaz obliguje. Generał Stefan Rowecki ps. Grot w rozkazie nr 252 z 13 marca 1943 r. napisał: „Uderzenia zasadnicze wykonywać pod własną firmą. Zostawiać gdzie się da – znak PW spleciony w kotwicę”…
Projekt zmiany ustawy o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej stał się aktem obowiązującym. Wprowadzono orła i flagę Wojsk Obrony Terytorialnej a ich wyróżnikiem jest poprawny Znak Polski Walczącej!

Janek Cios: Proszę o podpowiedzi i wzór takiego poprawnego znaku Polski Walczącej…
Marek Kwiecień: Bardzo proszę. Żadnych stylizacji i …taką „Kotwicę” chciałbym widzieć w przestrzeni publicznej. Znak Polski Walczącej w odznaczeniach: Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy. „Kotwica” Znak Polski Walczącej umieszczony na budynku PAST-y przy ul. Zielnej 39, gdzie mieści się siedziba Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Znak Kotwicy na ścianie widokowej Muzeum Powstania Warszawskiego i w logo muzeum.

 

Janek Cios: …a w naszej zamojskiej przestrzeni?
Marek Kwiecień: Szczebrzeszyn czy „Kotwica” w sztandarze 9 Pułku Piechoty Armii Krajowej…

 

Janek Cios: Znak Polski Walczącej podlega ochronie…
Marek Kwiecień: 10 czerwcu 2014r. Sejm Rzeczypospolitej uchwalił ustawę o ochronie znaku Polski Walczącej, który stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej. „Znak Polski Walczącej, będący symbolem walki polskiego narodu z niemieckim agresorem i okupantem podczas II wojny światowej, stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej. /…/ „Otaczanie Znaku Polski Walczącej czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej /…/ Kto publicznie znieważa Znak Polski Walczącej, podlega karze grzywny.”

Janek Cios: Poszukując tematu ”Kotwicy” do jakiej literatury sięgnąć?
Marek Kwiecień: …wiedzę w tym temacie uzupełni publikacja uczestnika Powstania Warszawskiego Andrzeja Gładkowskiego, „Symbol Polski Walczącej”. W swojej książce prezentuje dzieje znaku Polski Walczącej i przedstawia postacie młodych Polaków  którzy z narażeniem życia kreślili na murach i pomnikach Warszawy kotwice. I jeszcze raz proszę …żadnych stylizacji w Znaku Polski Walczącej!!!

Janek Cios: Bardzo dziękuję za rozmowę.

Foto: archiwum prywatne Marek Kwiecień