Odsłonięto narys murów fundamentowych dwóch skrzydeł dawnego klasztoru franciszkanów
Obecny Plac Wolności stanowi trapezowatą przestrzeń w południowo-wschodniej części Starego Miasta Zamościa i aktualnie pełni rolę parkingu. Pierwotnie usytuowany był tu klasztor oo. Franciszkanów, który wznoszono w latach od 1643 do 1687. Zakonnicy zamieszkali w klasztorze od 1655 r. Początkowo był to obiekt drewniany, a po przebudowie i rozbudowie w 1687 r. wykonanej przez Jana Michała Linka stał się obiektem murowano – drewnianym i wówczas wzniesiono murowaną dzwonnicę. Klasztor wraz z kościołem był konsekrowany w 1689 r. W 1774 r. władze zaborcze nakazały zakonnikom wyprowadzkę i przekształciły klasztor na lazaret, ale w 1789 pozwolono im na powrót. Ostateczna decyzja o likwidacji klasztoru zapadła w 1808 r., a budynek przekształcono na kancelarię, następnie zaś na szpital wojskowy. Przyległy do klasztoru kościół przekształcono na magazyn.
Aktualnie na Placu Wolności prowadzone są roboty ziemne związane z remontem i przebudową nawierzchni. W ich trakcie odsłonięto narys murów fundamentowych dwóch skrzydeł dawnego klasztoru franciszkanów (zachodnie – dochodzące prawie do południowej ściany kościoła franciszkanów i południowe). Długość skrzydeł sięga po ok. 50m, a ich szerokość wynosi ok. 15m. Odkryte relikty są dokumentowane archeologicznie i geodezyjnie.
Roboty budowlane realizowane na Placu Wolności w Zamościu w swoim założeniu miały polegać jedynie na remoncie nawierzchni parkingu, wiążącym się ze zdjęciem dotychczasowej nawierzchni i jej podbudowy, a następnie wykonanie nowej podbudowy i nawierzchni, w której projektowane jest wyznaczenie innym kolorem kostki brukowej pełnego przebiegu murów klasztoru franciszkanów, odsłoniętych i zadokumentowanych w trakcie tych robót.
W trakcie omawianych prac dokonano usunięcia nawarstwień dotychczasowej nawierzchni i podbudowy parkingu na głębokość ok. 50 – 70 cm od obecnego poziomu nawierzchni terenu, odsłaniając korony murów fundamentowych klasztoru franciszkanów. Relikty te są na bieżąco dokumentowane na odsłanianym poziomie. Następnie relikty te są zabezpieczane nawarstwieniami piasku, na który dopiero nakładana jest betonowa podbudowa pod nawierzchnię parkingu. Jeżeli rzędna występowania korony murów nie pozwala jest za wysoka w stosunku do planowanego do osiągnięcia poziomu powierzchni parkingu i nie pozwala na zastosowanie podsypki zabezpieczającej, planowane jest wykonanie na murach cienkiej izolacji z papy lub folii budowlanej, aby zapobiec przewiązaniu murów z nakładanym betonem podbudowy.
Zakres planowanych badań archeologicznych prowadzonych w ramach tej inwestycji budowlanej zakładał jedynie odsłonięcie i zadokumentowanie pełnego narysu korony murów fundamentowych klasztoru franciszkanów do poziomu osiągniętego podczas robót budowlanych, bez przegłębiania tych wykopów. Wynika to z faktu, że podczas wcześniejszych badań archeologicznych odkryto już część fundamentów tego klasztoru, zbadano głębokość posadowienia murów fundamentowych i uzyskano ich przekroje. Celem obecnych badań archeologicznych jest jedynie odsłonięcie pozostałej części murów i zadokumentowanie pełnego narysu klasztoru. Podczas dotychczasowych badań archeologicznych nie natrafiono na obecność reliktów piwnic tego klasztoru. Z historycznych opisów i planów klasztoru franciszkanów wynika, że obiekt ten nie posiadał piwnic.
( Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków)
