Rotunda – zamojska cela śmierci – film o Rotundzie Zamojskiej

W sali Consulatus odbyła się dzisiaj 13.03.2017 o godz.11.00 konferencja prasowa, na której zostaliśmy poinformowani  o nowym filmie jaki powstał o Zamojskiej Rotundzie.

„Rotunda – zamojska cela śmierci” tak brzmi tytuł filmu, którego premiera odbędzie się 17 marca 2017 r.o godz.18.00 w Kazamacie Bastionu VII.
Premiera filmu świadomie jest w Kazamacie Bastionu VII, ponieważ Kazamata była miejscem  przetrzymywania więźniów i dopiero z tego miejsca osoby były transportowane na Rotundę Zamojską.

Jak powiedział nam reżyser filmu Leszek Wiśniewski –  film powstał na zlecenie TVP Historia i głównym motywem był fakt, że o Rotundzie Zamojskiej do tej pory nie powstał żaden film. W sensie monograficznym takiego filmu nie było. Główna trudnością przy pisani scenariusza był kompletny brak świadków tzn więźniów Rotundy. Z braku świadków tamtych czasów takie filmy coraz trudniej jest zrealizować. Film jest realizowany jako inscenizacja historyczna. Samo słowo Rotunda w tamtych czasach budziło grozę wśród mieszkańców Zamościa i Zamojszczyzny, ludzie wiedzieli że los więźniów w zasadzie jest przesądzony albo rozstrzelanie pod ścianą straceń albo wywózka do obozu zagłady. Dlatego podtytuł zamojska cela śmierci. Drugim problemem przy realizacji filmu był brak dokumentacji ikonograficznej, nie ma w zasadzie ani jednej fotografii tego miejsca. Jedyne informacje, relacje pochodzą od kolejarzy, którzy pracowali na stacji kolejowej czy na warsztacie obserwując co się dzieje na Rotundzie i oczywiście nielicznych światków, którym udało się stamtąd wydostać min.dr. Klukowskiemu, który został podczas panującego tyfusu zwolniony. Filmów tego typu nie da się zrealizować tak jak przeżywali w tamtych czasach uwięzieni. Rotunda była punktem przejściowym nie było tu cel, łóżek tylko  aby więźniów podzielić kto na śmierć a kto do wywózki.

Ktoś może tu powiedzieć ,że za dużo tej martyrologii, to już wszystko zostało powiedziane. Otóż nie zupełnie tak jest ponieważ wiedza o tamtych czasach ulega kompletnemu zatarciu. Warto przypominać o grozie tamtych dni, to jest rzecz bolesna ale trzeba pamiętać,ze wolność jest zadana a nie dana raz na zawsze.

Na premierę filmu zostały wysłane 150 zaproszenia min. do nauczycieli aby poinformować,że w ramach lekcji młodzież może obejrzeć ten film min. w kinie Stylowy. Film będzie można również zobaczyć w TVP Historia 8 kwietnia  i TVP Lublin 10 kwietnia  w programie ,, Zaułki historii” Leszka Wiśniewskiego o godz.20.30

Krzysztof Zanussi powiedział o o tamtych bolesnych czasach taką myśl podczas tegorocznej edycji Sacrofilmu, którego myślą przewodnią było przebaczenie i pojednanie ,, Przebaczyć można zapomnieć się nie powinno”

Rotunda Zamojska powstała w latach 1825–1831 jako działobitnia, po włączeniu Zamościa w granice Królestwa Kongresowego, czyli pod panowanie Rosji.
Jej budową kierował francuski gen. J. Ch. Mallet-Malletski podczas modernizacji zamojskiej twierdzy. Znajduje się ok. 500 m na południe od Starego Miasta, pełniła wówczas ważną funkcję jako stanowisko obronne. Z twierdzą połączona była drogą biegnącą na południe od dawnego bastionu II, osłoniętą wałami i fosą na zewnątrz. Rotunda ta ma formę grubego (ok. 7 m) pierścienia przykrytego warstwą ziemi, otwartego od strony Starego Miasta, z wysokimi (ok. 9,5 m), ceglano-kamiennymi ścianami, z oknami o funkcji strzelnicy od zewnątrz oraz wejściami do poszczególnych cel od dziedzińca. Znajduje się tam 19 niewielkich, połączonych cel – wcześniej było ich 20, jedna została zniszczona podczas nalotu niemieckiego na początku II wojny światowej. Do dziś Rotunda otoczona jest fosą od zachodu, południa i wschodu.
Podczas II wojny światowej Niemcy stworzyli tu początkowo przejściowy obóz dla ludności aresztowanej, m. in. grupy inteligencji, ludzi związanych z ruchem oporu. Później, w roku 1942, obiekt ten stanowił także miejsce licznych, masowych egzekucji, jakie obejmowały do roku 1943 ludność Zamojszczyzny, w tym również dzieci. Podobnie jak w wielu innych miejscach, Niemcy również tu zacierali ślady dokonanych zbrodni; prochy spalonych ofiar zrzucano do fosy-rzeczki biegnącej wokół Rotundy. Szacuje się, że pozbawiono tu życia ok. 8 tysięcy ludzi.

Film wyprodukowany przez TVP S.A. w 2016 r. czas trwania filmu – 25:58
scenariusz i realizacja – Leszek Wiśniewski
współpraca – Andrzej Urbański
konsultacja – Maria Rzeźniak
zdjęcia – Jacek Grzelak
dźwięk – Norbert Wiciński
współpraca operatorska – Paweł Krysa, Dariusz Piłat
zdjęcia z drona – Marek Madej
montaż – Zbigniew Gustaw
lektor – Artur Kalicki, Kamil Smerdel
ilustracja muzyczna – Sławomir Kozyrski
kierownictwo produkcji – Maria Mazurek

W inscenizacjach wystąpili:
Tomasz Banach, Andrzej Burda, Emil Burda, Marek Gwoździuk, Mieczysław Juszkiewicz, Rafał Maśny, Leszek Sobuś

Film zrealizowano przy wsparciu Muzeum Zamojskiego

Przy realizacji wykorzystano fragmenty filmów:
„Powstanie Zamojskie” – scenariusz Adam Sikorski, reżyseria Mirosław Gronowski
„Świadek Apokalipsy” – scenariusz i reżyseria Adam Kulik

filmowe materiały archiwalne TVP S.A. oraz materiały ikonograficzne i eksponaty Muzeum Zamojskiego.

Rotunda Zamojska została zgłoszona do renowacji, trwają prace koncepcji oświetlenia tego miejsca aby ten obiekt był wyeksponowany jak najlepiej w obecnych czasach. Prace przy renowacji całego obiektu mogą pochłonąć około 9 mil. zł

W konferencji prasowej udział wzięli: Prezydent Miasta Andrzej Wnuk, reżyser filmu Leszek Wiśniewski ,Dyrektor Wydziału Kultury i Sportu: Małgorzata Bzówka , Marek Gajewski Rzecznik Prasowy UM

Fotosy z filmu. Dominika Lipska- dziękujemy